Muziekles voor iedereen: studenten leren inclusieve didactiek

‘Iedereen heeft recht op muziek. Ook mensen met een verstandelijke of fysieke beperking’, vindt Melissa Bremmer, lector Kunsteducatie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Maar wanneer leerlingen met een beperking op muziekles willen, lopen ze dikwijls aan tegen een stapeling van barrières. ‘Er zijn bijvoorbeeld geen aangepaste instrumenten of de muziekschool is niet rolstoeltoegankelijk. Ook zijn er vaak geen muziekdocenten die zich richten op leerlingen met een beperking.’

Daarom hebben Melissa en haar collega Debby Korfmacher, docent, onderzoeker en projectleider My Music Ability, het initiatief genomen voor het keuzevak Inclusive Music Making. ‘Het wordt aangeboden aan alle bachelorstudenten. Maar ook masterstudenten en studenten die de post-hbo-opleiding muziekeducatie volgen mogen zich aansluiten’, zegt Debby. ‘We willen dit zo breed mogelijk uitzetten.’

Het keuzevak bestaat De eerste zes weken uit lessen op het conservatorium. In de eerste lessen krijgen studenten een combinatie van theorie en inspirerende praktijkvoorbeelden. Ze leren bijvoorbeeld over verschillende perspectieven op beperkingen, de alternatieve muzieknotatie Figurenotes en de theorie en praktische uitwerking van Sounds of Intent.

Daarna volgen er vier weken waarin vakprofessionals een best practice presenteren. De studenten kiezen een van deze best practices voor hun stage. Ze gaan naar een school, orkest of ander bijzonder initiatief, om te observeren, mee te doen en uiteindelijk zelf les te geven. Het keuzevak wordt afgesloten met presentaties van de studenten. Hierin delen zij hun leerervaringen en hun visie op inclusieve muziekeducatie.

Melissa vertelt hoe studenten reageerden op de eerdere My Music Ability-projecten, die de aanleiding vormden voor het opzetten van het keuzevak. ‘Dat was heel bijzonder. We hadden het destijds verplicht gesteld voor studenten docent muziek. Eerst was er bij sommige studenten wat tegenzin. “Waarom moet ik dit doen? Ik heb hier niets mee!” Maar toen het eenmaal was afgerond waren ze helemaal om. Een van deze studenten zei: “Dit is het project waar ik het meest van heb geleerd.”’

Debby herinnert zich een student basgitaar die stage liep bij de Buurtband, een participatieproject waarin jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking  samen muziek maken met buurtgenoten. ‘Deze ervaring heeft hem geprikkeld om op een andere manier naar muziek te kijken. Hij heeft een muziekstuk voor de Buurtband gearrangeerd, en gaf aan dat hij door deze ervaring ontzettend veel heeft geleerd op het gebied van arrangeren. Hij wil in de toekomst graag meer arrangeren voor inclusieve muziekpraktijken. Dit laat zien dat de leeropbrengst veel groter kan zijn dan wat studenten van tevoren verwachten.’

‘Wat ik het mooist vind is dat je studenten ziet groeien op verschillende vlakken’, zegt Debby. ‘Op sociaal vlak leert dit keuzevak je verbinding te maken door muziek, hoe je echt kunt luisteren en een gelijkwaardige uitwisseling teweegbrengt. En tegelijkertijd kun je ook muzikaal enorm groeien. Het bevraagt je over wat je kunt met een instrument, wie een musicus is en wat de kwaliteit is van muziek.’

Beeld: Reinout Bos & Edoland