‘We zijn nog lang niet uitgespeeld!’

‘Muziek is altijd heel belangrijk voor mij geweest. Als jongste dochter wilde ik natuurlijk alles wat mijn zusjes ook deden. Die zaten al op pianoles, dus wilde ik ook op muziekles. Op de middelbare school was de muziekschool mijn tweede thuis. Daar heb ik heel veel aan gehad. Dat gun ik alle andere kinderen.’

Daarom was Jantien door de jaren heen onder andere muziekdocent en directeur van de Muziek- en Dansschool Amstelveen. De kans om haar ambities landelijk te realiseren kwam in 2015. ‘Door allerlei omstandigheden waren in de loop der jaren muzieklessen in het basisonderwijs behoorlijk afgekalfd. Hierdoor ontstond er op verschillende niveaus de overtuiging dat daarvoor een nieuwe impuls moest komen. Oud-minister Jet Bussemaker heeft toen aan Carolien Gehrels, destijds wethouder Cultuur in Amsterdam, gevraagd om daarvoor een plan te schrijven. Dat werd een heel ambitieus stuk waarin allerlei partijen een rol zouden spelen. Zo werd bijvoorbeeld de publiek-private samenwerking benoemd. Dat is de basis geworden voor de stichting Méér Muziek in de Klas.’ Vol enthousiasme solliciteerde Jantien naar de functie van directeur van de nieuwe stichting.

Hoe ben je te werk gegaan met jouw opdracht?

‘Het plan van Carolien, dat nog steeds te vinden is op onze website en het teruglezen waard is, gaf richting. Ik ben begonnen met veel gesprekken te voeren met verschillende partijen in het land. Daarvanuit heb ik nagedacht over wat dan goede vervolgstappen zouden zijn. We zijn gekomen bij een sturingsmechanisme volgens het zogenoemde zandlopermodel. Je begint met dat je er heel veel instopt. Bewustwording en zichtbaarheid zijn daarbij heel belangrijk. Vervolgens ga je trechteren. En dan kom je uit bij de lesmethodes, de mensen voor de klas, de lokale verankering, enzovoort.

‘Het was oorspronkelijk de bedoeling dat Méér Muziek in de Klas slechts een impulsorganisatie zou zijn. Dat wij na vijf à zes jaar onze opdracht zouden hebben vervuld. Nou, dat is allemaal wat anders gelopen. Oud-minister Bussemaker gaf muziek het voortouw binnen het programma Cultuureducatie met Kwaliteit, daar zijn wij vol energie mee aan de slag gegaan. Dat houdt natuurlijk in, dat dan op een zeker moment de andere kunstdisciplines gaan volgen. Dat heeft erin geresulteerd dat in 2023 in samenspraak met oud-minister Wiersma en oud-staatssecretaris Uslu er een nieuw doel is gesteld. Namelijk dat we ons gaan richten op kunst en cultuur voor kinderen en jongeren die dat van huis uit niet meekrijgen. Omdat het financieel niet mogelijk is, omdat ze een beperking hebben of omdat er geen kunstencentrum in de buurt is, noem maar op. Dat heeft de richting bepaald die we nu volgen. We houden ons daarbij juist ook bezig met de naschoolse tijd. We zijn gewoon nog niet uitgespeeld!’

Wat is de rol geweest van het bestuur?

Toen de stichting net was opgericht, had koningin Máxima zich aan ons verbonden als erevoorzitter van het Platform Ambassadeurs. Dat was heel bijzonder. Haar naam heeft door de jaren heen natuurlijk gezorgd voor een enorme bekendheid voor de stichting. Maar ook heb ik haar leren kennen als zeer betrokken en zeer goed geïnformeerd. Zij is volledig op de hoogte van alle wetenschappelijke onderbouwingen. Zij is onvermoeibaar en laat niet af totdat alle kinderen toegang hebben tot kunst en cultuur.

‘Hetzelfde geldt voor ons bestuur door de jaren heen. We waren nooit zo ver gekomen als door de jaren heen alle bestuursleden niet zo inhoudelijk betrokken waren geweest. Daar ben ik heel dankbaar voor. Voor onze beide voorzitters, Carolien Gehrels en Arno Brok en voor de fantastische penningmeesters en alle anderen. En natuurlijk ook voor Joop en Janine van den Ende en daarmee de VandenEnde Foundation, voor hun niet-aflatende financiële ondersteuning maar ook hun visionaire blik op hoe je dingen zichtbaar kunt maken in de maatschappij. Essentieel is ook de jarenlange ondersteuning  van de grote fondsen, zoals het Cultuurfonds, VSBFonds, Vriendenloterij, de ELJA Foundation en Fonds21.’

Wat is er de afgelopen jaren allemaal bereikt?

‘Met name op het gebied van bewustwording zijn er inmiddels veel mensen die onze missie steunen. Onlangs nog zag ik hiervan in Brabant een prachtig voorbeeld. De organisatie Memories and Dreams heeft daar met een galadiner en een fantastische muzikale dansshow een gigantisch bedrag opgehaald om het muziekonderwijs in hun regio vorm te geven. Dat zijn initiatieven waar ik blij van word. Dat je ziet hoe de lokale gemeenschap bijdraagt aan het beter maken van de levens voor kinderen en jongeren. Daar ben ik trots op. Dat er op veel plekken in Nederland netwerken ontstaan zijn, die zich daar sterk voor maken.

‘Maar dat gaat ook om de opleidingen. Studenten van nu staan straks dertig of misschien wel veertig jaar voor de klas. Als zij nu snappen wat het belang is van muziek- en kunstonderwijs en dat ook zelf hebben ervaren, dan gaat dat heel erg lang doorwerken. Daarom hebben we intensief samengewerkt met de pabo’s en conservatoria. Iedere keer als we onze jaarlijkse viering hebben, zie ik daar steeds meer elan bij de studenten om dit onderwerp verder te brengen.

‘Ook zijn we inmiddels gestart met Art Camp mbo. Een mooie ontwikkeling, omdat je ziet dat leerlingen op het mbo niet of nauwelijks meer in contact komen met de kunstvakken. Terwijl juist ook voor deze groep dat ontzettend belangrijk is. Tijdens die Art Camps zie je hoe ze een reis doormaken van terughoudend naar een situatie waarin ze zich volledig onderdompelen en blij zijn met wat ze hebben geleerd. Dat nemen ze dan weer mee naar hun stage. En zo zijn er heel veel mooie initiatieven waar wij bij aanjagers zijn.’

Is het soms lastig om mensen te overtuigen van de noodzaak van cultuuronderwijs?

‘Nederland is natuurlijk een pragmatisch ingesteld landje. Wetenschappelijke onderbouwing kan daarom goed werken om mensen mee te krijgen. Wetenschapsjournalist Mark Mieras heeft voor ons een paar uitstekende literatuurstudies gedaan, waarin het nut van kunstonderwijs en kunst in het leven wetenschappelijk zeer goed wordt uiteengezet. Waarom het niet alleen de kers op de taart is, maar de taart zelf.  We hebben veel samengewerkt met hoogleraar Erik Scherder, die positieve effecten van kunst en cultuur onderbouwt vanuit de neuropsychologie.’

Wat zijn momenten van de afgelopen tien jaar die jou enorm zijn bijgebleven?

‘Hoogtepunten zijn altijd als je actief kinderen, jongeren aan de slag ziet met muziek, met kunstvakken. Als kinderen zingen, dansen, toneelspelen of muziek maken, dan zie je dat ze iets beleven wat hun levens enorm verrijkt. En dat zijn zoveel momenten geweest. Dat zie ik jaarlijks bij de Grootste Schoolband tijdens het Kerstgala. Maar dat zie ik ook tijdens bijvoorbeeld een bezoek aan een school in Rotterdam vorig jaar. Een klas kreeg de opdracht een zelfportret te schilderen. Bij één jongetje was het gewoon alsof hij een spiegel voor zich had. En de concentratie waarmee hij te werk ging! Dan heb ik geen wetenschappelijk onderbouwing meer nodig. Je ziet dan voor je, dit jongetje beleeft op dit moment iets wat alles overstijgt. Ja, dat is denk ik het mooiste wat er is.’

Wat drijft jou?

‘Ondanks dat ik op maandagochtend ben geboren, zie ik mezelf als een zondagskind. Ik kom uit een mooi en warm gezin, waar mijn ouders altijd ervoor hebben gezorgd dat mijn twee zussen en ik alle kansen van de wereld kregen. Alles wat ik heb meegekregen, dat wil ik heel graag teruggeven. Het creëren van een creatief klimaat, is in mijn optiek zo verrijkend. Niet alleen in het leven van kinderen zelf, maar ook voor de gezinnen, de scholen, de buurten, voor ons hele land. En daar heb ik mij mijn werkzame leven in verschillende vormen voor ingezet.’

Wat voor tips geef je je opvolger en misschien ook de rest van het team nog graag mee?

‘Houd de flexibiliteit erin. Ga niet te veel naar binnen kijken, maar zorg dat de blik altijd gericht blijft op de buitenwereld. Houd altijd de kinderen en jongeren voor ogen. Denk nooit in problemen. Denk altijd in kansen en mogelijkheden. Besef dat je het nooit alleen kunt en dat je alle partijen die je om je heen kunt verzamelen nodig hebt om de wereld een stukje beter te maken.’