“Wat een grappig instrument!" Ik riep het een keer enthousiast tegen de stilste jongen van de klas. Hoe stom van mezelf! Ik had de klas opdracht gegeven om een zelfbedacht muziekinstrument te tekenen. De stilste jongen tekende een trompofoon: een soort trompet met de gebogen beker van een saxofoon. Hij klapte helemaal dicht. Hij wilde een onopvallend instrument ontwerpen. Dat goed zou passen bij al bestaande instrumenten. Door mijn oordeel vond hij zijn ontwerp mislukt. Hij schaamde zich. Ik kon mezelf wel voor m’n kop slaan.
Ontwikkeling bevorderen zonder waardeoordeel
Feedback geven op creatieve knutsels is een precaire zaak. ‘Mooie vlinder’, ‘gave gitaar’, ‘bijzondere bloem’: het zijn allemaal goedbedoelde uitingen van jouw mening, jouw bril, jouw waardeoordeel. Maar wil je dat leerlingen hun creatieve vermogens blijven ontwikkelen, laat dan je waardeoordeel over hun knutsels achterwege. Hoe enthousiast je ook bent. Moeilijk!
Maar het moet. Voor de goede zaak. Jouw mening zegt namelijk alles over jou. En niets over het werk dat de leerlingen gemaakt hebben. Bovendien komt creativiteit eerder tevoorschijn als een leerling zich niet bekeken voelt. Als hij weet dat zijn bedenksels niet beoordeeld worden op goed, fout, mooi of lelijk. Maar hoe geef je dan wel feedback?
Zien wat er is
Help je leerlingen om te zien wat er is. Leer hen om objectief naar hun eigen werk te kijken. Geef feedback over dat wat je waarneemt. Bijvoorbeeld: ‘wow, die trompofoon heeft een lange buis'. En trek eventueel een conclusie over het effect van die keuze: 'jouw instrument zal ontzettend laag klinken’. Of beter nog: laat het hem zelf concluderen: ‘wat voor effect heeft die lange buis op de klank?’
Nog een veelvoorkomende valkuil
Veelgehoord: feedback op eigenschappen. Je zegt bijvoorbeeld 'wat ben je muzikaal'. Of 'wat ben je een groot tekentalent'. Laat je interne rode vlag wapperen als je jezelf daarop betrapt! Want daarmee werk je een fixed mindset in de hand.
Impliciet vertel je de leerling dat creatieve eigenschappen aangeboren en vaststaand zijn. Dat je talent moet hebben om iets moois te kunnen realiseren. Waarom zou een kind dan nog moeite doen om zichzelf verder te ontwikkelen?