Muziekonderwijs op het Prins Claus conservatorium in Groningen: een half jaar na het convenant

In november werd in Groningen het eerste samenwerkingsconvenant muziekonderwijs ondertekend. Elf partijen garandeerden hiermee dat alle basisschoolkinderen in de stad Groningen in 2020 structureel muziekonderwijs krijgen. Deze overeenkomst was de eerste in de reeks convenanten die de komende jaren in het hele land getekend worden. Maar hoe werkt zo’n samenwerkingsovereenkomst en welke stappen zijn er in Groningen gezet na de ondertekening? Marinus Verkuil vertelt over de ontwikkelingen op het Groningse Prins Claus conservatorium. 

Marinus Verkuil is hoofd van de opleiding Docent Muziek op het Prins Claus conservatorium in Groningen en heeft vanuit zijn functie het convenant ondertekend. Hij is zeer tevreden over de veranderingen die het convenant teweeg heeft gebracht.

“Het conservatorium heeft als rol hun deskundigheid beschikbaar te stellen. Als expertisecentrum van muziekonderwijs brengen wij partijen bij elkaar om hen te helpen. Op deze manier proberen wij in de drie noordelijke provincies (Friesland, Drenthe en Groningen) het muziekonderwijs naar een hoger niveau te tillen. Het mooie van het convenant is dat alle partners die iets met muziekonderwijs te maken hebben aanwezig waren, echt iedereen die je nodig hebt. In de breedste zin.”

Samenwerking

In de stad Groningen zijn na de ondertekening van het convenant zowel op het conservatorium als op de pabo’s in de regio mooie stappen gezet. Vanuit het conservatorium is er een samenwerking opgezet met de NHL Stenden in Leeuwarden, en samen met de pabo Hanzehogeschool en kunstacademie Minerva is er een kunsten-minor ontwikkeld. Deze minor is breed opgezet en staat open voor iedereen, zo kunnen ook studenten van andere pabo’s deze minor - met o.a. muziekonderwijs - volgen.

Een andere ontwikkeling is dat de pabo’s in Groningen (2), Assen en Meppel zijn gaan samenwerken om de praktische muzikale vorming van studenten te verbeteren. Daarnaast gaan ze meer samenwerken met het conservatorium om muzikale activiteiten op hun hogescholen te verzorgen en krijgen pabostudenten de kans om mee te doen aan muzikale activiteiten op het conservatorium, zoals meezingen in het studentenkoor.

Marinus Verkuil: “Dit zijn al prachtige ontwikkelingen, maar er zijn nog zoveel meer mogelijkheden. Eén van de wensen is om studenten van het conservatorium en de pabo elkaar te laten ontmoeten in hun stage zodat ze bijvoorbeeld samen lessen kunnen voorbereiden en dingen van elkaar leren.”

Muzikale persoonlijkheid

Naast hoofd docent muziek is Verkuil ook druk bezig het muziekonderwijs op pabo’s te stimuleren. Zo doet hij in Leeuwarden onderzoek naar de muzikale persoonlijkheid van pabostudenten. Omdat er bij muziekonderwijs op de pabo vaak vanuit wordt gegaan dat studenten geen muzikale persoonlijkheid hebben, loop je veel kansen mis. “Vaak hebben studenten wel degelijk een muzikale persoonlijkheid en hier moet meer gebruik van worden gemaakt. Begin niet vanaf nul, maar haal meer uit de studenten door hun bestaande muzikale persoonlijkheid aan te spreken.”

Samenwerken voor duurzaam muziekonderwijs

Verkuil ziet in de verbetering van het muziekonderwijs op basisscholen ook een belangrijke rol voor muziekschooldocenten weggelegd. “Het conservatorium is als expertisecentrum druk bezig leerkrachten en muziekschooldocenten samen te brengen. De school en de leerkracht zijn de eigenaar van het onderwijs, maar een muziekschooldocent kan veel betekenen in het geven van muzieklessen.
Leerkrachten moeten zich er bewust van worden dat zij de verantwoordelijkheid moeten nemen voor het muziekonderwijs of in staat zijn een goede hulpvraag te formuleren. Op muzikaal vlak kunnen muziekschooldocenten namelijk helpen. Zij hebben de muzikale vaardigheden, leerkrachten de didactische. Door hun samenwerking kunnen structuren gebouwd worden voor duurzaam muziekonderwijs.”
Marinus Verkuil ziet hierin ook een belangrijke verantwoordelijkheid voor het conservatorium. “Het conservatorium kan mensen bij elkaar brengen en leren samenwerken. De huidige studenten op het conservatorium krijgen daarom nu ook coachingsvaardigheden om anderen samen te brengen en op deze manier te kunnen helpen.” 

Zwakke plek

Na een half jaar zijn er al veel mooie dingen gebeurd, maar er is nog zeker ruimte voor verbetering. Marinus Verkuil: “Een zwakke plek blijkt dat de bestuurlijk verantwoordelijken veelal de verantwoordelijkheid bij de deskundigen laten liggen, terwijl het heel belangrijk is dat zij ook meedenken. Zij gaan uiteindelijk over de financiën en dat is een essentieel onderdeel van structureel muziekonderwijs. Leerkrachten kunnen voor muziekonderwijs niet zomaar extra taken uitvoeren, daar moet (financiële) steun bij.”

Vooruitblik

“Een heel belangrijke stap die nu gezet moet worden is, zoals ik al aangaf, dat de scholen daadwerkelijk de verantwoordelijkheid nemen voor het muziekonderwijs. Daarvoor moeten ze door hun leidinggevenden en overheden gefaciliteerd worden. Vervolgens moeten leerkrachten getraind worden om de muzieklessen te kunnen geven. Dat zal wat mij betreft bij voorkeur in teamverband moeten plaatsvinden. Zo’n team kan bestaan uit collega’s, docenten van muziekscholen, ICC-ers, etc. Vanuit zo’n team worden plannen gemaakt en worden ook hulpvragen geformuleerd en uitgezet. Idealiter veranderen niet alleen de muzieklessen, maar heeft het invloed op de hele schoolcultuur. Mijn ervaring is, dat wanneer een school eenmaal die weg is ingeslagen de succeservaringen zich opstapelen. Het is een soort enthousiasmerend proces dat steeds weer nieuwe energie kan opleveren bij leerkrachten, leerlingen en bestuurders.”

Muzikale training voor leerkrachten SBO

Al eerder was Marinus bezig om de rol van het conservatorium voor muziekonderwijs in het primair onderwijs verder uit te breiden. Blij en trots vertelt hij dan ook over het behaalde succes met Stichting Tamino. “Er is een samenwerking tussen Stichting Tamino (kinderen met beperking toegang geven tot goede cultuureducatie) en het conservatorium. We hebben een training voor leerkrachten in het speciaal basisonderwijs (SBO) ontwikkeld. Dit is een formeel gecertificeerde training die in heel Nederland wordt gegeven. Voor studenten is het een bijzondere ervaring omdat ze in het special onderwijs erg veel leren. En sinds de start van het project geven alle gecoachte leerkrachten zelf muziekles. 

Foto: Luuk Steemers